Ενδομητρίωση: Πως η διατροφή μπορεί να βοηθήσει
Η ενδομητρίωση είναι μια ορμονοσχετιζόμενη χρόνια φλεγμονώδης νόσος που επηρεάζει 1 στις 10 γυναίκες.
Στην ενδομητρίωση, ιστός που μοιάζει με το ενδομήτριο αναπτύσσεται έξω από την κοιλότητα της μήτρας, πιο συχνά στις περιοχές της πυέλου (στις σάλπιγγες, τις ωοθήκες, το περιτόναιο καθώς και την ουροδόχο κύστη και το έντερο).
Το κύριο σύμπτωμα της είναι ο χρόνιος πόνος στην κοιλιακή χώρα ενώ το 10-15% των γυναικών με ενδομητρίωση βιώνουν υπογονιμότητα.
Άλλα συμπτώματα είναι η δυσμηνόρροια, η δυσπαρευνία, η δυσουρία και η δυσχεσία.
Ποια είναι η σχέση της διατροφής με την ενδομητρίωση;
Εκτός από τους γενετικούς καθοριστικούς παράγοντες, ο τρόπος ζωής και η διατροφή μπορεί να είναι αιτιολογικοί παράγοντες της ενδομητρίωσης.
Η διατροφή, ως τροποποιήσιμος παράγοντας κινδύνου, μπορεί να εμπλέκεται στην εξέλιξη και τη σοβαρότητα της ενδομητρίωσης.
Η ενδομητρίωση σχετίζεται με τα οιστρογόνα, τα οποία είναι βασικοί παράγοντες της κυτταρικής ανάπτυξης του ενδομητρίου. Σε δίαιτες που περιλαμβάνουν μειωμένη πρόσληψη λίπους και αυξημένη κατανάλωση φυτικών ινών, οι συγκεντρώσεις των οιστρογόνων στο αίμα είναι μειωμένες ενώ αυξάνεται η συγκέντρωση της σεξουαλικής ορμόνης (SHBG).
Η επίδραση των φυτικών ινών αποδίδεται στην ικανότητά τους να διακόπτουν την εντεροηπατική κυκλοφορία των ορμονών, έτσι ώστε ένα μέρος του ορμονικού φορτίου να αποβάλλεται με τα κόπρανα. Ο μηχανισμός με τον οποίο η υψηλότερη πρόσληψη λίπους αυξάνει τις συγκεντρώσεις των οιστρογόνων δεν είναι γνωστός.
Τα πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCB) μοιάζουν με διοξίνες και διαταράσσουν το ενδοκρινικό σύστημα δεσμεύοντας τους υποδοχείς οιστρογόνων ή ανδρογόνων. Τα PCB βρίσκονται σε υψηλές συγκεντρώσεις σε λιπαρά τρόφιμα συμπεριλαμβανομένων, ενδεικτικά, του κόκκινου κρέατος, των λιπαρών ψαριών και ορισμένων γαλακτοκομικών προϊόντων.
Σε μια προοπτική μελέτη κοορτής σε προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, διαπιστώθηκε ότι όσες κατανάλωναν περισσότερες από 2 μερίδες κόκκινου κρέατος την ημέρα είχαν 56% υψηλότερο κίνδυνο ενδομητρίωσης, σε σύγκριση με εκείνες που κατανάλωναν λιγότερη ή ίση με 1 μερίδα την εβδομάδα. Οι γυναίκες που κατανάλωναν το πιο επεξεργασμένο κόκκινο κρέας (5 ή περισσότερες μερίδες την εβδομάδα) είχαν επίσης 20% υψηλότερο κίνδυνο ενδομητρίωσης, σε σύγκριση με εκείνες που έτρωγαν λιγότερη από μία μερίδα το μήνα.
Επίσης, οι ερευνητές βρήκαν ότι όσες γυναίκες κατανάλωναν μία ή περισσότερες μερίδες εσπεριδοειδών την ημέρα είχαν 22% μειωμένο κίνδυνο για τη νόσο, σε σύγκριση με εκείνες που κατανάλωναν λιγότερη από 1 μερίδα την εβδομάδα.
Ορισμένα στοιχεία δείχνουν επίσης ότι η υψηλή πρόσληψη αλκοόλ μπορεί να σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο ενδομητρίωσης. Το αλκοόλ αυξάνει την διαθεσιμότητα των οιστρογόνων στο αίμα όσο και το οξειδωτικό στρες.
Ποια είναι η κατάλληλη δόση άσκησης για την ενδομητρίωση;
Η φυσική δραστηριότητα είναι ένας σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει την εμφάνιση της ενδομητρίωσης. Οι γυναίκες που ασκούνται τακτικά με επαρκή ένταση έχουν μειωμένο κίνδυνο για εμφάνιση ενδομητρίωσης. Επιπλέον, η άσκηση φαίνεται να βελτιώνει σημαντικά τον πόνο σε γυναίκες με δυσμηνόρροια.
Η κατάλληλη δόση άσκησης για την ενδομητρίωση μπορεί να διαμορφωθεί σύμφωνα με αυτή που χρησιμοποιείται για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης του καρκίνου του μαστού:
- 5 ώρες /την εβδομάδα μέτριας έντασης είτε
- 2,5 ώρες/ την εβδομάδα έντονης έντασης προπόνηση.
Συμπερασματικά, η κατανάλωση αλκοόλ και η αυξημένη κατανάλωση trans λιπαρών επιδρούν αρνητικά στην ανάπτυξη της ενδομητρίωσης.
Συστήνεται, μια διατροφή χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, πλούσια σε φυτικές ίνες, που βασίζεται κυρίως στην χορτοφαγική διατροφή σε συνδυασμό με τακτική σωματική άσκηση.
Helbig M. et al., Does Nutrition Affect Endometriosis?. Geburtshilfe Frauenheilkd. 2021 Feb; 81(2): 191–199.
Piecush M. et al., I Am the 1 in 10—What Should I Eat? A Research Review of Nutrition in Endometriosis. Nutrients 2022, 14(24), 5283
Saktrakulkla P. et al., PCBs in Food. Environ Sci Technol. 2020 Sep 15; 54(18): 11443–11452.
Smarr MM et al.,Endocrine disrupting chemicals and endometriosis. Fertil Steril 2016; 106(4): 959-966.
Yamamoto A. et al. A prospective cohort study of meat and fish consumption and endometriosis risk. Am J Obstet Gynecol. 2018; 219(2):178.e1-178.e10
Zondervan KT. et al. Endometriosis. N Engl J Med 2020;382:1244–1256.
Αηδονίτσα Παυλίδη
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος